Tấm ảnh mới nhất từ Kính viễn vọng Không gian James Webb vừa được công bố như một “bữa tiệc thị giác” thực thụ, cho thấy sức mạnh hình ảnh đáng kinh ngạc của kính viễn vọng trị giá 10 tỷ USD này. Trong một khung hình duy nhất, Webb đã ghi lại hàng nghìn thiên hà – một số nằm ở vùng sâu thẳm của vũ trụ, cách Trái Đất hàng tỷ năm ánh sáng.
Trung tâm của bức ảnh là một cụm thiên hà sáng rực với ánh sáng trắng-vàng đặc trưng, được mô tả bởi Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) là “một nhóm thiên hà phát sáng như ánh kim”. Điều đáng kinh ngạc là ánh sáng bạn nhìn thấy ở đây đã bắt đầu hành trình từ thời điểm vũ trụ mới 6.5 tỷ năm tuổi – tức chưa bằng một nửa tuổi hiện tại của vũ trụ.
Theo ESA, “Hãy dành thời gian để quan sát: bạn sẽ thấy những thiên hà với tay xoắn ốc tinh tế, đĩa méo mó, hay những khối mờ trơn nhẵn. Một số thiên hà đang tương tác hoặc hợp nhất, tạo thành các hình dạng lạ thường.”
Bức ảnh được công bố dưới dạng độ phân giải đầy đủ lên tới 167MP, nặng gần 1GB, cho phép phóng to chi tiết từng vùng thiên thể. Webb có thể làm điều này nhờ khả năng thu nhận ánh sáng yếu cực kỳ ấn tượng, giúp ghi lại những gì đã xảy ra hàng tỷ năm trước – khi Trái Đất còn chưa hình thành.
Điều thú vị là Webb không đơn độc trong nỗ lực này. Cảnh vật mà bạn thấy thuộc về khu vực khảo sát COSMOS-Web – tên viết tắt của “Cosmic Evolution Survey”. Đây là một dự án hợp tác giữa nhiều đài quan sát lớn như Webb, Kính viễn vọng Không gian Hubble, đài quan sát XMM-Newton của ESA, và NASA Chandra chuyên thu nhận dữ liệu tia X.
Việc kết hợp các dữ liệu quang học, hồng ngoại và tia X từ các kính viễn vọng này giúp tạo ra ảnh tổ hợp nhiều bước sóng – trong đó, màu tím thể hiện khí nóng trong các cụm thiên hà, một yếu tố hoàn toàn vô hình nếu chỉ chụp ở ánh sáng khả kiến.
Bên cạnh đó, màu sắc trong ảnh cũng mang nhiều thông tin khoa học: sao trẻ có màu xanh lam, trong khi sao già hơn chuyển sang đỏ. Thiên hà càng đỏ thì càng xa, vì ánh sáng của chúng đã bị dịch đỏ qua thời gian dài.
Thông qua dự án COSMOS-Web, các nhà khoa học đặt kỳ vọng sẽ xác định được các thiên hà cổ đại hình thành trong thời kỳ tái ion hóa, tìm hiểu quá trình hình thành của những thiên hà khổng lồ, và nghiên cứu mối quan hệ giữa khối lượng của sao và quầng thiên hà mở rộng bao quanh.
Dù Webb là một trong những công cụ mạnh mẽ nhất mà nhân loại từng sở hữu để khám phá vũ trụ, ESA cũng lưu ý rằng không phải lúc nào Webb cũng là công cụ phù hợp nhất. Những kính viễn vọng lâu đời hơn, như Hubble hay Chandra, đôi khi vẫn giữ vai trò không thể thay thế trong một số dải bước sóng hoặc trường hợp quan sát đặc thù.
Nhưng ít nhất, với tấm ảnh mới nhất này, James Webb tiếp tục chứng minh vì sao nó là biểu tượng mới của kỷ nguyên khám phá vũ trụ bằng ánh sáng hồng ngoại – nơi quá khứ xa xôi vẫn còn sống động qua mỗi pixel.
Nguồn ảnh: ESA/Webb, NASA & CSA, G. Gozaliasl, A. Koekemoer, M. Franco, và nhóm COSMOS-Web
